ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΡΩΤΙΣΜΟΣ

Νάρκισσος και ανάγκη αυτοθαυμασμού και ετεροθαυμασμού

Ο νάρκισσος είναι όρος που προήλθε από την ελληνική μυθολογία πάνω στον νάρκισσο. Σύμφωνα με τη μυθολογία, κατά μία εκδοχή, ο νάρκισσος ήταν νεαρός που “έπεσε” στην αγάπη με την echo νύφη, η οποία μπορούσε μόνο να επαναλάβει την τελευταία συλλαβή των λέξεων που άκουγε. Ήταν ανίκανη να του εξηγήσει την αγάπη της.

Κατά μία άλλη εκδοχή ο νεαρός νάρκισσος ερωτεύτηκε τον εαυτό του όταν είδε το είδωλό του στο νερό. Ο νάρκισσος όταν είδε μια πανέμορφη μορφή να καθρεφτίζεται στη λίμνη (τη δική του), μη συνειδητοποιώντας ότι ήταν το είδωλο του ίδιου του εαυτού, προσπάθησε να αγγίξει τη εικόνα που του αντανακλούσε στο νερό, όπου έχασε την ισορροπία του και έπεσε στη λίμνη και πνίγηκε. Ο νάρκισσος θεωρείτο ο γιος του ποταμού Κηφισού και της νύμφης Λειριωπής.

O ναρκισσισμός έχει συσχετιστεί με την υπερβολική αγάπη του εγώ.

Στην ψυχανάλυση ο Φρόυντ εισήγαγε αυτή την έννοια μιλώντας για πρωτογενή ναρκισσισμό, για να προσδιορίσει ότι στην παιδική ηλικία το παιδί επενδύει κατ’ αρχάς στο πρόσωπό του, στον εαυτό του που είναι λίγο διαφοροποιημένο από τους άλλους. Ο Σίγκμουντ Φρόυντ, ο ιδρυτής της ψυχανάλυσης, πίστευε ότι η σχιζοφρένεια ήταν μια διαταραχή του ναρκισσισμού.

O πρώιμος ναρκισσισμός σχεδιάζει το ναρκισσισμό του παιδιού, το οποίο παίρνει τον εαυτό του σαν αντικείμενο αγάπης, χωρίς καμιά αναφορά στον εξωτερικό κόσμο. Ο δευτερεύων ναρκισσισμός σχεδιάζει μια κινητική κατάσταση που συναντιέται μέσα σε πολύ βαριές αρρώστιες και μάλιστα σε ψυχώσεις. Ο όρος ναρκισσισμός εισήλθε στην ψυχοπαθολογία για πρώτη φορά το 1898 από τον Άγγλο γιατρό Henry Havelock Ellis.

Ο πρωτογενής ναρκισσισμός είναι ένα φυσιολογικό στάδιο της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού. Ο δευτερογενής χαρακτηρίζει τον παθολογικά ενήλικα και δηλώνει τις λιμπιντινικές επενδύσεις του εαυτού, που είναι σε βάρος της λιβιδινικής επένδυσης του άλλου. Βασίζεται σε διαφοροποιημένο εγώ από τον πρωτογενή ναρκισσισμό.

Η διαταραχή της ναρκισσιστικής προσωπικότητας έγκειται στις φαντασιώσεις και στη μεγαλοπρεπή συμπεριφορά του. Τα συμπτώματα αυτά είναι έκδηλα στην αρχή της ενηλικίωσης. Η διαταραχή αυτή είναι στενά συνδεδεμένη με εγωκεντρισμό. Ο νάρκισσος ψάχνει την ικανοποίηση από τον ίδιο του τον εαυτό και κατά συνέπεια αναζητά την αναγνώριση από τους άλλους.

Ο άνθρωπος που είναι νάρκισσος έχει υπερβολική αυταρέσκεια, έλξη προς τον ίδιο του τον εαυτό. Ο ενήλικας νάρκισσος παλινδρομεί στην παιδική του ηλικία και χαρακτηρίζεται από ματαιοδοξία, εγωισμό και έπαρση. Σε παθολογική μορφή, ο νάρκισσος υπερεκτιμά τις ικανότητές του και έχει μια υπερβολική ανάγκη για θαυμασμό και επιβεβαίωση. Η υπερβολική αγάπη του εαυτού δίνει την αίσθηση μεγαλείου, ακόρεστη ματαιοδοξία, αυξανόμενη εξάρτηση στην αυτοεκτίμηση και αυτοερωτική κατάσταση.

Η μεγαλύτερη ανησυχία των νάρκισσων, ανά πάσα στιγμή, είναι η εικόνα τους, αντί των συναισθημάτων τους. Διακατέχονται από μια ατελείωτη χειραγώγηση, αποπλάνηση, εξουσία, κυριαρχία.

Τον ναρκισσισμό συναντούμε στους εφήβους, στους καλλιτέχνες, σε αρρωστημένα άτομα. Ο αυνανισμός των εφήβων με συνοδεία φανταστικών ερωτικών σεναρίων, περιέχει ναρκισσιστικά στοιχεία, τα οποία για αυτή την ηλικία δεν θεωρούνται παθολογικά.

Η ατομική προβολή για κοινωνική επιτυχία των ηγετών, πολιτικών, δημάρχων, καλλιτεχνών κ.ά επενδύεται δήθεν, σύμφωνα με τους ίδιους, για το καλό των πολιτών. Διακρίνονται για την υπερβολική ανάγκη για επιτεύγματα και ικανότητες, που γίνονται πλέον τρόπος ζωής. Έχουν φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, λαμπρότητας, ομορφιάς, ιδανικής αγάπης και το κυριότερο υπερβολική ανάγκη για θαυμασμό. Ο νάρκισσος εκμεταλλεύεται τους άλλους και τους χρησιμοποιεί για να επιτύχει τους σκοπούς του. Στερείται ενσυναίσθησης (απροθυμία να αναγνωρίσει, να μοιραστεί συναισθήματα άλλων, να μπει στη θέση των άλλων και να τους καταλάβει). Είναι ζηλόφθονος. Η στάση του είναι συνήθως υπεροπτική, αλαζονική.

Συμπερασματικά ο νάρκισσος σκέφτεται υπερβολικά τον εαυτό του. Τα πάντα στηρίζονται γύρω από το εγώ του, γύρω από τον εαυτό του. Αγαπά, θαυμάζει, λατρεύει τον εαυτό του σε επικίνδυνο σημείο για τις επικοινωνιακές σχέσεις του με τους άλλους. Δεν τον ενδιαφέρει να καταστρέψει την ανθρωπότητα, προκειμένου να ολοκληρωθεί η επιθυμία κυριαρχία του προς τρίτους. Γνωστά είναι τα ονόματα δικτατόρων ηγετών ολόκληρης της υφηλίου.

Κατερίνα Σούμπαση

Κοινωνική Ψυχολόγος, Ψυχοπαθολόγος, Ψυχοθ/τρια

Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Αγωγής (Paris VIII)

Eξειδίκευση στη Δημοσιογραφία  LCM (London Centre of Management)

(Μορφοψυχολόγος, Συγγραφέας)

Τηλ.: 69 47 69 57 07

Ο ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟΝ ΨΥΧΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΤΟΥΣ

Όταν το ζευγάρι αποφασίζει να ενωθεί με τα δεσμά του γάμου και να αποκτήσει παιδιά, πιστεύει συνειδητά ή ασυνείδητα ότι έχει όλες τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να επιτύχει το σκοπό του, το όνειρό του. Κατά την πορεία όμως της συμβίωσής του διαπιστώνει ότι δεν βρήκε αυτό που ζητούσε, δηλ. τον κατάλληλο σύντροφο, με αποτέλεσμα η συμβίωση κάτω από την ίδια στέγη να γίνεται συνεχώς αφόρητη. Τότε δυστυχώς επέρχεται και η οριστική ρήξη, ο χωρισμός, το διαζύγιο στο ζευγάρι. Τούτο έχει σαν συνέπεια την έναρξη νέων προβλημάτων για τους γονείς και το παιδί τους.

Πολλές φορές το διαζύγιο θεωρείται “αναγκαίο κακό” όχι μόνο για τους γονείς, αλλά και για το παιδί, εφόσον η επικοινωνία και ο αλληλοσεβασμός στην οικογένεια έχουν παύσει να επικρατούν επί μακρόθεν και αντικαθίστανται από συνεχείς βαρβαρότητες, και έντονες συγκρούσεις. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, κλονίζεται η ψυχική υγεία του παιδιού και των γονέων. Το παιδί κινδυνεύει να βρεθεί σε μία κυκλοθυμική-αμφιθυμική κατάσταση, σε ένα συνεχές άγχος, λόγω της ανασφάλειας που αισθάνεται από τη διάλυση της οικογένειάς του.

Την αρνητική σχέση μεταξύ των γονέων του την ενσωματώνει, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και να πιστεύει ότι πιθανόν όλες οι ετεροφυλικές  σχέσεις να είναι προβληματικές, με κίνδυνο να μεταφέρει τα ψυχοτραυματικά του βιώματα στη μελλοντική ζωή του, στη σχέση του με το άλλο φύλλο, με την κοινωνία.

Ανασφάλεια. Το πρώτο σοκ χωρισμού

Με το χωρισμό των γονέων ο έφηβος αρχίζει να αισθάνεται ότι οι γονείς του χώρισαν όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και μ’ εκείνον τον ίδιο. Τούτο συμπληρώνεται εκ των υστέρων και με την έναρξη των δικαστικών διαδικασιών, που αφορούν όχι μόνο τα θέματα διατροφής, αλλά και την απόφασης κηδεμονίας του παιδιού από τον ένα γονέα.

Ο έφηβος αρχίζει να νιώθει ότι βρίσκεται στο περιθώριο, και ότι μόνο ο ίδιος δεν αποφασίζει για τη μοίρα του. Αγαπά κατά βάθος και τους δύο γονείς του -εκτός βέβαια εξαιρέσεων που οφείλονται σε βαρβαρότητες προς τον ίδιο και όχι μόνο- και επιθυμεί την τριαδική αυτή συμβίωση. Εμφανίζει διάφορες ανησυχίες και ερωτηματικά όπως : Αν οι γονείς του το αγαπούν και το αγάπησαν πραγματικά, ποιός από τους δύο είναι ο καλός και ποιός όχι, ποιός είναι ο σωστός και ποιός ο λάθος, ποιός θα το σιγουρεύει για το μέλλον του, ποιόν θα πρέπει να ακούει και να εμπιστεύεται; ποιός θα του συμπαρίσταται στις δυσκολίες της ζωής; Τα πάντα περνούν από δοκιμασία μέσα του, όλα συγκλονίζονται και αρχίζει να αισθάνεται αμφιθυμικά συναισθήματα αγάπης-μίσους, έξαρσης-ύφεσης, αμυντικότητας, επιθετικότητας-απάθειας κ.ά.

Κατάρρευση γονεϊκών προτύπων

Ο έφηβος σε αυτή του τη μεγάλη ανησυχία και ανασφάλεια, αρχίζει να αισθάνεται μια επιθετικότητα την οποία εκφράζει είτε άμεσα προς τους γονείς του, -γιατί διέλυσαν την οικογενειακή του θαλπωρή-, είτε έμμεσα προς την κοινωνία. Αυτή η αντίδρασή του επιδεινώνεται, σε αυτή την κρίσιμη ηλικία της εφηβείας. Αισθάνεται ότι έχει ανάγκη από τη μητρική και πατρική φροντίδα και γι’ αυτό δεν συγχωρεί εύκολα το χωρισμό των γονέων του, εκτός αν για εκείνον είναι μια λύτρωση για τα δεινά που τυχόν μπορεί να βιώνει άμεσα ή έμμεσα στην τριαδική σχέση με τους γονείς του.

Κάποια στιγμή αποφασίζουν είτε από κοινού οι γονείς, είτε ο ένας από τους δύο να αναλάβει την κηδεμονία του παιδιού, ή έρχεται η απόφαση του δικαστηρίου, εάν βέβαια έχουν φτάσει στο νομικό πλαίσιο, γιατί πολλοί γονείς χωρίζουν χωρίς να καταφεύγουν στο διαζύγιο.

Πολλές φορές αρχίζει διένεξη μεταξύ των γονέων, όπου ο καθένας τους δυστυχώς κατηγορεί τον άλλο στο παιδί τους, με συνέπεια το παιδί να κουβαλά στη μετέπειτα ζωή του την πρώτη αρνητική  ετεροφυλική σχέση, αυτή του πατέρα-μάνας, του ανδρός-γυναικός. Τα πρότυπά του συγκρούστηκαν, τα πάντα συγκλονίστηκαν μέσα του. Θα μεταφέρει τα αρνητικά συναισθήματα που βίωσε απ’ αυτή τη σχέση στον ίδιο του τον εαυτό και στους άλλους. Μπορεί να εμφανίσει μαζοχιστικά-σαδιστικά στοιχεία. Εισέρχεται σε μια αρνητική μειονότητα, είτε με την αυτοκαταστροφή του με διάφορους τρόπους, όπως λήψη ναρκωτικών ουσιών, αλκοόλ, τάσεις αυτοκτονίας κλπ., είτε με την προσφυγή του προς την εγκληματικότητα, με τη συμμετοχή σε βανδαλιστικές ομάδες, κλπ.

Υπάρχει όμως μία εξαίρεση στα παραπάνω, που αφορά τα παιδικά βιώματα του ατόμου. Δηλ. όταν ο έφηβος πέρασε την παιδική του ηλικία θετικά, ισορροπημένα, και πήρε πολύ δύναμη από τους γονείς του, είτε από τους δύο, είτε από τον ένα, τότε μπορεί να ξεπεράσει το χωρισμό των γονέων του και να επιδιώκει μελλοντικά την ιδανική σχέση, κάτι βέβαια που μπορεί πολλές φορές να τον απογοητεύσει.

Αποκατάσταση του χωρισμού είναι η Αγάπη

Οι γονείς δεν πρέπει να χωρίζουν τα παιδιά στα δύο. Τις δικές τους σχέσεις να τις κρατούν μακριά από το παιδί τους, γιατί άλλωστε οι ίδιοι έφεραν στον κόσμο αυτή την ύπαρξη και θα πρέπει να τη διατηρήσουν σωστά στη ζωή. Επιπλέον ο συγκρουσιακός κόσμος του εφήβου είναι αρκετά φορτισμένος και έτοιμος να εκραγεί και γι’ αυτό δεν θα πρέπει οι γονείς να συμβάλλουν αρνητικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του εφήβου τους, που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

Συνιστάται να εξηγήσουν στο παιδί τους ότι έστω και αν χώρισαν, εξακολουθούν να το αγαπούν, να θέλουν να το βοηθήσουν να περάσει τα εμπόδια της ζωής που θα συναντά, να του ελαχιστοποιήσουν τις ανασφάλειές και ανησυχίες του, να το κάνουν να νιώσει ότι είναι δίπλα του έτοιμοι να το βοηθήσουν όταν χρειαστεί, να προσπαθήσουν να τον ισχυροποιήσουν. Προτείνεται να το μάθουν να επικοινωνεί με τους άλλους, να το προσαρμόσουν και ενσωματώσουν, στην Κοινωνία.

Το παιδί έχει ανάγκη να επιβεβαιωθεί και να μειώσει το άγχος του, λόγω της ανασφάλειας από τον χωρισμό. Έχει ανάγκη από τους γονείς του, ώστε να μάθει να εξωτερικεύει τα συναισθήματά του και να μην εσωτερικεύει τα πάντα, με κίνδυνο να εμφανίσει ψυχοσωματικές ασθένειες. Το παιδί έχει ανάγκη από αγάπη, στοργή, αναγνώριση, επικοινωνία με τους γονείς και τους ανθρώπους.

Όταν οι χωρισμένοι γονείς  αντιμετωπίσουν με πραγματικό ενδιαφέρον από κοινού τα παιδιά τους, τότε δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για το μέλλον τους και μπορούν να σταθούν εξίσου καλά στη ζωή, όσο και τα παιδιά των μη χωρισμένων γονιών και μάλιστα πολύ καλύτερα εφόσον συνειδητοποιήσουν τα προβλήματα, τα λάθη των γονέων τα οποία θα είναι προς αποφυγή. Έτσι τελικά θα πάρουν το πηδάλιο στα χέρια τους δυναμικά και αισιόδοξα, γιατί το μέλλον τους ανήκει. Έχουν μια ολόκληρη ζωή μπροστά τους για να βελτιώσουν την ίδια τους την προσωπικότητα και να προσφέρουν τα μέγιστα στον εαυτό τους και στην κοινωνία.
 

Κατερίνα Σούμπαση

Κοινωνική Ψυχολόγος, Ψυχοπαθολόγος, Ψυχοθ/τρια

Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Αγωγής (Paris VIII)

Eξειδίκευση στη Δημοσιογραφία  LCM (London Centre of Management)

(Μορφοψυχολόγος, Συγγραφέας)

Τηλ.: 69 47 69 57 07

ΟΙ ΦΟΒΙΕΣ ΣΑΝ ΨΥΧΟΤΡΑΥΜΑΤΙΚΑ ΒΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ & ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΖΩΗΣ

Τι είναι οι φοβίες και πώς δημιουργούνται;

ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ

Ο ψυχίατρος και ιδρυτής της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ θεώρησε ότι οι «φοβίες προέρχονται από νευρώσεις της παιδικής ηλικίας».

Το 1924, ο Watson, Αμερικανός ιδρυτής της ψυχολογίας της συμπεριφοράς, υποστήριξε ότι «οι φοβίες είναι συνηρημένες αντιδράσεις ή ειδικοί τρόποι συμπεριφοράς και αντιδράσεις έναντι επώδυνων βιωμάτων».

Οι φοβίες είναι νευρώσεις κατά τις οποίες το προσβαλλόμενο άτομο έχει γνώση της παθολογικής του κατάστασης. Η αγοραφοβία, όπως και οι άλλοι φόβοι, καταγράφονται από ψυχοτραυματικά βιώματα κυρίως της παιδικής και εν συνεχεία της μετέπειτα ηλικίας του φοβικού ατόμου.

Οι φοβίες της παιδικής ηλικίας, μένουν πολλές φορές σε λανθάνουσα κατάσταση κατά την ενήλικη ζωή και κάνουν την εμφάνισή τους μπροστά σε μία ψυχοτραυματική εμπειρία, σε μια στρεσογόνα κατάσταση, σε ένα έντονο συγκινησιακό σοκ, όπως θάνατος προσφιλούς προσώπου, χωρισμοί, πτωχεύσεις, γενικά μεγάλες αποτυχίες, έντονη συναισθηματική φόρτιση κλπ. Κατ’ επανάληψη ανακαλύπτουμε στους φοβικούς μια αρκετά μακριά περίοδο της παιδικής τους ηλικίας κυριευόμενη από παιδικές φοβίες όπως νυχτερινοί φόβοι, φόβοι ζώων κλπ.

Οι φοβικοί παρουσιάζουν διάφορους μηχανισμούς άμυνας, όπως προβολή, απώθηση, καταπίεση και μετάθεση, με σκοπό να απαλλαγούν, να μειώσουν το βαθμό έντονης φοβίας τους. Με τη μετάθεση, το συγκεκριμένο πρόβλημα της αγοραφοβίας, μετατοπίζεται σε κάποια άλλη κατάσταση, η οποία εκδηλώνεται με άλλο τρόπο.

Οι αγοραφόβοι παρουσιάζουν κυρίως κρίσεις πανικού, έντονο φόβο μήπως χάσουν τον έλεγχο του εαυτού τους, χάσιμο ελευθερίας.

Οι φοβίες είναι φόβοι προς μια συγκεκριμένη κατάσταση, η οποία προκαλεί κάποιο κίνδυνο. Την ώρα της κρίσης, επικρατεί ένας φανταστικός έντονος κίνδυνος θανάτου, ο οποίος πολλές φορές περνά από το ασυνείδητο στο συνειδητό επίπεδο. Στη βάση και στο ξεκίνημα μιας φοβίας διακρίνουμε ένα έντονο άγχος. Είναι σύνηθες το φαινόμενο του ατόμου που περνά από μια ανοικοδόμητη αγχώδη περίοδο, να καταλήγει τελικά στην εμφάνιση μιας φοβικής νεύρωσης.

Στον φοβικό, το ερέθισμα που προκαλεί τη φοβία, προέρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον και έχει σχέση με το χρόνο και το χώρο και κυρίως με το αίσθημα θανάτου.

Ενώπιον μιας φοβικής κατάστασης, το άτομο εμφανίζει ορισμένα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Από ψυχολογικής πλευράς, αισθάνεται ένα δυσάρεστο συναίσθημα, κάπως μελαγχολία, μια αναμονή κάποιου κινδύνου και συγκεκριμένα έναν ασυνείδητο φόβο θανάτου. Σαν σωματικά συμπτώματα εμφανίζει ταχυκαρδία, ζαλάδες, αναπνευστικές ενοχλήσεις, αίσθημα πνιγμού, αίσθημα αστάθειας, τάσεις για λιποθυμία,  ζάλη,  ταχυκαρδία, αυξημένη εφίδρωση, μετάβαση από κρύο σε ζέστη, μούδιασμα στα άκρα, πόνος στο στήθος και τους μυς, εντερικές διαταραχές.    

Ταξινόμηση φοβιών

Οι φοβίες κατατάσσονται σε 3 κατηγορίες : α) στις φοβίες της κατάστασης (π.χ. αγοραφοβία, κλειστοφοβία κλπ.), β) στις φοβίες της παρόρμησης (π.χ. φόβος των όπλων μήπως σκοτώσει, φόβος μην κάνει κακό στον εαυτό του ή στους άλλους κλπ.) και γ) στις φοβίες ορίων (π.χ. φόβος μικροβίων, μικρών και μεγάλων ζώων, νοσοφοβία κλπ.).

Όπως διαπιστώνουμε, κατατάσσουμε τις φοβίες σε σχέση με το περιεχόμενό τους, που αναφέρεται σε ειδικές καταστάσεις, σε πρόσωπα, σε ζώα και σε αντικείμενα.

Τί είναι η αγοραφοβία και πώς εκδηλώνεται;

Η αγοραφοβία είναι είδος φοβικής νεύρωσης. Είναι λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, η οποία συνίσταται από την αγορά (δημόσια πλατεία που γινόντουσαν οι αγοραπωλησίες) και τη φοβία.

Η αγοραφοβία θεωρείται μία από τις πιο συνηθισμένες φοβίες. Είναι ο φόβος των μεγάλων και ανοικτών εκτάσεων, των δρόμων, των γεφυρών, των μεγάλων άδειων αιθουσών, των πλατειών, των δημοσίων χώρων, σε μέρη που συναθροίζονται πλήθη, σε μεγάλους αυτοκινητόδρομους, σε τούνελ, σε λεωφορεία, σε σινεμά, σε γκαράζ, σε εμπορικά κέντρα κλπ.

Εκδηλώνεται σε ορισμένα άτομα που φοβούνται να βρεθούν σε δημόσιους χώρους, σε μεγάλες και ανοικτές εκτάσεις, σε δρόμους, σε γέφυρες, σε πλατείες και σε μεγάλες άδειες αίθουσες. Η κρίση του αγοραφόβου εμφανίζεται υπό μορφή πανικού, ο οποίος εκδηλώνεται με λιποθυμίες, με έντονο άγχος, με ζαλάδες με τρεμούλα σε όλο το κορμί, με σφίξιμο στο στομάχι, με ταχυκαρδίες, με δύσπνοια, με περικάρδιο κόμπο, με αναπνευστικά προβλήματα, με εφιδρώσεις.

Οι ασκήσεις γυμναστικής είναι απαραίτητες στον αγοραφόβο, γιατί μ’αυτόν τον τρόπο καλυτερεύει το αναπνευστικό του σύστημα, το οποίο λόγω πανικού δεν λειτουργεί όταν υποστεί κρίση.

Ο αγοραφόβος κατέχεται από μια αρνητική σεξουαλική τάση. Ασχολείται καθημερινά με τα ίδια πράγματα και όχι με καινούρια, γιατί η αλλαγή και το άγνωστο τον φοβίζουν, τον αγχώνουν. Όταν η αγοραφοβία παρατείνεται, τότε οδηγεί σε μελαγχολία και σε μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο δεν μπορεί να βγει έξω, απομονώνεται από την κοινωνία και ζει σιγά-σιγά στο δικό του φοβικό-μελαγχολικό κόσμο.

Η αγοραφοβία παρουσιάζει πολλά κοινά σημεία με την αγχώδη νεύρωση, την υστερία εκ μετατροπής, την ιδεοληπτική νεύρωση, τη μελαγχολία και τη σχιζοφρένεια. Δεν πρέπει να συγχέεται όμως με αυτές τις ασθένειες και επιβάλλεται να γίνει η σωστή διαφορική διάγνωση.

Αποσπάσματα από συνεντεύξεις των αγοραφόβων:

Ας προσέξουμε τι μαρτυρούν μερικοί αγοραφόβοι περιγράφοντας την αγοραφοβία τους σε περίοδο πανικού :

• Όταν με πιάνει πανικός αισθάνομαι μια τρεμούλα σε όλο μου το σώμα.
• Κάποια στιγμή νόμιζα ότι τραύλιζα σαν να πάθαινα εγκεφαλικό.
• Μπορώ να πω ότι με κανέναν και με τίποτα δεν αισθάνομαι ασφάλεια. Γενικώς  κάθε μέρα είναι μια πάλη για μένα. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο πιέζομαι και πάντα αισθάνομαι άσχημα.
• Κάθε εβδομάδα, δεν ξέρω τι θα μου συμβεί και συνέχεια ζω με ένα άγχος, αν θα περάσει ανώδυνα η κάθε μου μέρα.
• Μόλις φεύγουν όλοι, αρχίζει το μυαλό μου και δουλεύει αρνητικά, δεν ξέρω τι λειτουργεί μέσα μου και μόλις μένω μόνη μου μου έρχεται η ζαλάδα, το σφίξιμο στο στομάχι, η αστάθεια και γενικώς αισθάνομαι πάρα πολύ χάλια.
• Αισθάνομαι έναν πανικό με σφίξιμο στο στομάχι και σταμάτημα αναπνοής.
• Ορισμένες φορές σφίγγεται το στομάχι μου, μετά χαλαρώνω και ξανά το ίδιο. Έχει καταντήσει τελείως κουραστικό. Κάθε μέρα και κάτι έχω. Προσπαθώ να πάω ενάντια στους φόβους μου, αλλά δεν μπορώ, λες και είναι κάτι υπερφυσικό που με καθοδηγεί.
• Υπάρχουν ώρες που αισθάνομαι ότι τρελαίνομαι, ότι θέλω βοήθεια από κάποιους ανθρώπους και άλλες φορές με πιάνει μια απογοήτευση, ένα κενό. Λέω ας πούμε, να πάω κάπου και αμέσως μετά σκέφτομαι, «μα αφού δεν θα τα καταφέρω, άσε καλύτερα, μείνε μέσα στο σπίτι».

Πίσω απ’ όλες αυτές τις εκμυστηρεύσεις των αγοραφόβων διαπιστώνουμε τις έντονες ενοχλήσεις που παρουσιάζονται στο σωματικό και ψυχολογικό τους επίπεδο. Ο ψυχικός τους κόσμος, εμφανίζεται να υποφέρει κάθε στιγμή που περνά, προσπαθώντας να κάνουν έναν αγώνα επιβίωσης, που σύμφωνα μ’αυτούς, δεν οδηγεί πουθενά. Αισθάνονται διαρκώς ένα κενό, μία ανασφάλεια, μία αρνητικότητα, μία απαισιοδοξία και μία αναμονή κινδύνου, η οποία τους αγχώνει και τους οδηγεί στην ψυχική κούραση, εξασθένηση.

Θεραπεία της αγοραφοβίας

Η βασική μέθοδος θεραπείας είναι η ψυχοθεραπεία, στην οποία συμβάλλει αρκετά η κατανόηση και η συμμετοχή όχι μόνο του ίδιου του αγοραφόβου, αλλά και του άμεσου περιβάλλοντός του. Όταν η αγοραφοβία του ατόμου βρίσκεται σε έξαρση, τότε μπορεί να βοηθηθεί και από ηρεμιστικά, αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα τα οποία μειώνονται παράλληλα με την ψυχοθεραπεία, μόνο όταν θεραπεύεται το πρόβλημα.

Η υπνοθεραπεία βοηθά πολύ γιατί εμφανίζει την πηγή του προβλήματος που βρίσκεται στο ασυνείδητο, κάνοντας παλινδρόμηση στο παρελθόν. Υπάρχουν γεγονότα που έχουν απωθηθεί, τα οποία έχουν τραυματίσει το άτομο, με συνέπεια την εμφάνιση φοβίας, φόβου. Όταν αυτά τα γεγονότα γίνουν συνειδητά, τότε οι ψυχοσωματικές διαταραχές αντιμετωπίζονται ευκολότερα και επέρχεται η θεραπεία.

Οι σύγχρονες ψυχοθεραπείες ομαδικές ή ατομικές, όπως η Gestalt Therapie, Cri Primal (Πρωτογενή Κραυγή), οποίες ασχολούνται με το νοητικό-συναισθηματικό-δυναμικό-ενεργητικό-ενστικτώδες στοιχείο του ανθρώπου βοηθώντας στην απελευθέρωσή του διαφόρων συναισθημάτων, αναμνήσεων, τραυματικών βιωμάτων.

Η relaxation, yoga, ψυχοθεραπευτικές ομάδες, art thérapie (γραφή, ζωγραφική κλπ.) θεραπεύουν τον πάσχοντα από την αγοραφοβία.

Επίσης οι βιοενεργειακές ασκήσεις συμβάλλουν αρκετά ως προς την καλή λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος, με αποτέλεσμα να μειώσουν την ένταση της κρίσης, ακόμα και να την προλάβουν, καθώς επίσης και να μην ξαναεκδηλωθεί ποτέ.

Η αγοραφοβία θεραπεύεται πάντοτε, μόνο που όσο πιο βαριά είναι και έχει γίνει χρόνια, τόσο πιο μεγάλο χρονικό διάστημα απαιτείται για τη θεραπεία της. Η οικογένεια του αγοραφόβου πρέπει να τον βοηθά απομακρύνοντάς τον σιγά-σιγά και σταθερά από τον δικό του χώρο. Θα πρέπει να βγαίνει καθημερινά με άτομα της εμπιστοσύνης του, κάνοντας κάθε φορά κάποια μέτρα πιο μακριά από το σπίτι του. Η αποκατάσταση της υγείας του είναι πλέον θέμα χρόνου.

Η αυτοίαση, η αυτοθεραπεία μπορεί να πραγματοποιηθεί και από τον ίδιο τον πάσχοντα από αγοραφοβία.\

Κατερίνα Σούμπαση

Κοινωνική Ψυχολόγος, Ψυχοπαθολόγος, Ψυχοθ/τρια

Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Αγωγής (Paris VIII)

Eξειδίκευση στη Δημοσιογραφία  LCM (London Centre of Management)

(Μορφοψυχολόγος, Συγγραφέας)

Τηλ.: 69 47 69 57 07